Yvonne van Beek (50) woont samen met haar man Henri en hun zonen Roy (21), Lars (20) en Nick (18) in de uiterwaarden bij Doesburg. Hier hebben ze jaren gebouwd aan een toekomstbestendig melkveebedrijf in een prachtig gebied waar natuur en landbouw al eeuwenlang goed samengaan. Naast dat ze piekbelaster zijn, hebben ze te maken met een opeenstapeling van plannen die hun bedrijfsontwikkeling belemmeren. Yvonne vertelt wat voor impact dat heeft op haar en haar gezin.
Yvonne is naast vrouw van een melkveehouder, ook moeder en sinds kort is ze ook een zelfstandig onderneemster. Ze heeft namelijk een eigen bedrijf ‘IJssel Inzicht’. Met gepaste trots nodigt ze me uit in haar nieuwe praktijkruimte op het erf van hun melkveebedrijf. Ze houden daar 250 melkkoeien met bijbehorende jongvee. Vanuit het chalet, waarin de praktijkruimte zich bevindt, tuur je zo over de uiterwaarden en spot je regelmatig ganzen en andere weidevogels. Hier ontvangt ze zo’n 2 dagen per week volwassenen en jongeren die vastlopen in hun dagelijkse leven en kampen met psychische en lichamelijke problemen. ‘’Mooi werk in een prachtige omgeving,’’ merkt Yvonne op. ‘’Maar die prachtige groene omgeving zorgt er ook voor dat wij met ons bedrijf compleet op slot zitten. Al drie jaar speelt hier van alles in het gebied. Dit doet veel met een mens, maar we loodsen elkaar met ups-and-downs door moeilijke periodes heen. We hebben tijden van echte boosheid gekend. Dan spraken we dagelijks aan de keukentafel over het onrecht dat ons in dit gebied wordt aangedaan. Vooral de onzekerheid doet veel met je.”
“Henri is de vierde generatie op deze boerderij en we hebben twee potentiële opvolgers, die gun je hier natuurlijk ook een mooie toekomst.’’
Yvonne van Beek
Top piekbelaster
Vanaf half juni stond de tool online, waarmee ondernemers zelf kunnen uitrekenen of zij behoren tot de groep met piekbelasters. Het veelbesproken en bekritiseerde Aerius-model is de basis onder deze berekening. ‘’Natuurlijk wisten we al, dat wij tot deze categorie behoorden. Maar als je het uitrekent en zwart op wit ziet dat jouw bedrijf een piekbelaster is, voelt het toch anders. Henri was er echt een paar dagen heel chagrijnig van, terwijl onze zoon Lars de uitslag wat minder zwaar oppakte dit keer,’’ merkt Yvonne op. Zo houden ze elkaar in evenwicht en kunnen ze hun vizier alweer snel op de toekomst richten. ‘’Nadat we het hebben uitgerekend is er eigenlijk maar een mogelijkheid voor ons. We kunnen het bedrijf aanbieden aan de overheid en ontvangen dan een vergoeding van 120%. Een van de voorwaarden van deze regeling is dat je een beroepsverbod krijgt. In onze situatie is dat geen optie, omdat wij twee bedrijfsopvolgers hebben. Dus we wachten nu rustig af wat er gebeurt. Ons spoor ligt vooral op het gebied van innoveren, extensiveren, omschakelen naar een andere vorm van landbouw of verplaatsen. Dit zijn ingrijpende keuzes waar je als gezin volledig achter moet staan. Twee van onze jongens lopen nu stage; één in Nieuw-Zeeland en de andere in Canada. Eerst maar eens kijken hoe ze thuiskomen na dit avontuur, maar zoals het nu lijkt willen ze graag hier in de buurt blijven.’’
Niet gehoord!
Het verhaal van de piekbelasting is één van de vele hobbels waarmee dit bedrijf te maken heeft. Yvonne somt een waslijst aan plannen op voor het gebied tussen Doesburg, Dieren en De Steeg. Hier liggen de uiterwaarden Havikerwaard, Beimerwaard, Fraterwaard en Olburgerwaard, ofwel het HBFO-gebied. Dit gebied heeft een omvang van 1.340 hectare, waarop 13 boeren, vooral melkveehouders, ondernemen. Het hele gebied is aangemerkt als Natura 2000-gebied en er zijn plannen om van de uiterwaarden riviernatuur te maken. ‘’Wij voelden ons in dit proces volledig buitenspel gezet. Wij moesten in de krant lezen dat er een online-bijeenkomst was, waarin de plannen voor dit gebied werden gepresenteerd. Verschillende instanties zoals de provincie, Rijkswaterstaat en verpachter Stichting Twickel hadden gewerkt aan een Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport. In dit plan ligt de focus op onderhoud en bevaarbaarheid van de IJssel. Daarbij hebben we ook nog eens te maken met opgaven op het gebied van de Kaderrichtlijn Water, klimaat en stikstof. En in al deze plannen, werd de stem van de grondgebruikers niet meegenomen. ‘’Je voelt je dan als ondernemer erg eenzaam. Experts maken plannen achter hun bureau, terwijl ze de belangrijkste groep niet horen; de grondgebruikers. Frustrerend is dat er zo weinig vakkennis aanwezig is bij de instanties. Er wordt alleen nagedacht over het proces zonder kennis over de inhoud. Wij zijn de agrariërs die hier al decennialang wonen, boeren en recreëren, veel kennis hebben over het gebied en zo een belangrijke bijdrage leveren aan natuur en landschap. Ondernemers die al jarenlang hier hun inkomen genereren, maar niet gehoord worden. Dit voelt echt heel onrechtvaardig,’’ merkt Yvonne op.
Na boosheid ruimte voor gesprek
“De kunst is om elkaar te blijven vinden en zonder oordeel het gesprek aan te gaan.”
“Henri was niet gewoon boos, maar ontzettend boos en van slag. Het plan was zo’n drie jaar geleden dagelijks onderwerp van gesprek aan onze keukentafel. Het was een frustrerende tijd voor iedereen. Toen de ergste boosheid was gezakt, was er weer ruimte om tot actie over te gaan. Henri zocht contact met de verschillende organisaties en dit heeft geleid tot een stem van de landbouw in het gebiedsproces.’’ Maar eenvoudig is dat niet. ‘’Je hebt te maken met verschillende organisaties, die ieder een eigen doel en belang dienen. Dat is vaak lastig. De kunst is om elkaar te blijven vinden en zonder oordeel het gesprek aan te gaan. Voor alle partijen is het duidelijk dat we zuinig moeten zijn op onze aarde. De bereidheid om hier aan te werken is er altijd geweest, maar hoe we dat gezamenlijk invullen is moeilijk. Er moet namelijk wel een economische basis zijn om als melkveehouder te kunnen ondernemen in dit gebied. We hebben een gezamenlijk belang. Dus laten we de samenwerking opzoeken in plaats van dat iedere partij voor zichzelf kiest, op een eilandje werkt en doelen nastreeft. Durf daarnaast ook verantwoordelijkheid te nemen in plaats van constant naar een ander te wijzen.”
Van denken aan stoppen naar kansen omarmen
‘’In deze stressvolle periode zo’n 3 jaar geleden opperde Henri voor het eerst dat hij wel wilde stoppen als hij geen opvolger gehad zou hebben. Hier schrok ik wel van, aangezien Henri altijd positief is. Bij hem is het glas altijd half vol, terwijl ik vaker beren op de weg zie. We vullen elkaar dan ook prima aan. De afgelopen jaren is er een mooi bedrijf opgebouwd. Keihard werken, dag en nacht en altijd bezig met het ontwikkelen van het bedrijf. Nu melkt Henri ondertussen 250 koeien en bewerkt hij 150 hectare land. Gelukkig kunnen we er samen heel goed over praten, ook met onze jongens. Ook zij hebben wel wat mindere momenten en vragen ze zich vaak af, of er hier nog toekomst voor hen is. Eigenlijk beuren we elkaar op en proberen we altijd kansen te grijpen. Ook nu in deze periode waarin toekomstperspectief ontbreekt. Om af en toe stoom af te blazen spart Henri regelmatig met verschillende mensen, collega- boeren, veehandelaar of adviseurs. Deze mensen spreken zijn taal en hebben aan een half woord genoeg om te begrijpen wat er speelt. De laatste tijd gaat het goed met ons. We proberen het meer los te laten. Dat is niet eenvoudig, maar we merken wel dat het rust en ruimte geeft. Het is goed om bewust je focus te leggen op de zaken waarvan je energie krijgt en waar je passie ligt, waar je goed in bent, zoals de hoofdredacteur van veeteelt het onlangs in een artikel beschreef. Henri’s passie is ondernemen. Hij geniet bijvoorbeeld van gezonde mooie koeien in de wei en in de stal of een kwalitatief goede graskuil. Hier ligt zijn passie en daar legt hij op dit moment zijn focus op. Hierdoor heeft hij plezier in zijn werk en proberen ze samen alle kansen te grijpen die op hun pad komen.
Ben je piekbelaster en maak je je zorgen over de toekomst van jouw bedrijf en zie je het even niet meer zitten? Praat erover met mensen in je directe omgeving of neem contact op met TABOER.