In mei 2024 kwam er een abrupt einde aan vijf generaties melkveehouderij ‘De Fuik’ in Didam. De aanleiding was ernstig hartfalen van broer Dick (50), die op dat moment op de hartbewaking lag. Karolien Hupkes (53), die samen met haar broer het bedrijf runde, vertelt aan TABOER wat voor impact deze beslissing met hen doet op dit moment.
Karolien herinnert zich de ochtend waarop de beslissing om te stoppen werd genomen nog goed. “Mijn vader (79) was de halve nacht in de weer geweest om de storing van de melkrobot te verhelpen, toen hij mijn man om 5.30 uur buiten tegenkwam. Hij moest nog snel even de kalveren voeren voordat hij naar zijn werk ging. Ze keken elkaar aan en wisten zonder woorden dat het zo niet langer kon. Dit was voor hen het besefmoment: de melkkoeien moeten weg! Het was een harde landing, terwijl we een zachte landing aan het voorbereiden waren.’’
‘Stoppen: Het werd uiteindelijk een harde landing, terwijl we een zachte landing aan het voor bereiden waren.’
Hippe Koeien
Broer Dick en zus Karolien hebben in 2010 het melkveebedrijf van hun vader overgenomen. Dick was de koeienboer en Karolien richtte ‘Hippe Koeien’ op. Met haar achtergrond vanuit het onderwijs vindt ze het heerlijk mensen het eerlijke verhaal te vertellen over de sector. ‘’Ik merkte dat veel mensen in mijn omgeving een verkeerd en gedateerd beeld hadden van landbouw. Dat beeld wilde ik graag veranderen. Ik nodigde mensen uit op ons bedrijf en liet ze kennis maken met onze koeien in stal, die werden gemolken met een melkrobot en lagen op koematrassen. Hippe Koeien is uitgegroeid tot en volwaardige excursie- en vergaderlocatie, waarbij de bezoekers een realistisch beeld krijgen van wat er gebeurt op de boerderij.’’
Coronaperiode: moment van bezinning
In 2020 werd het stil op de boerderij vanwege de coronamaatregelen. Karolien mocht geen groepen meer ontvangen, wat een moment van bezinning inluidde. ‘’We gingen samen de balans opmaken. Ik merkte dat ik na 10 jaar ‘Hippe Koeien’ opzoek was naar een andere invulling.’’ Door de jaren heen was ze meer bestuurswerk gaan doen en volgde ze de bestuursacademie. Het besturen was steeds moeilijker te combineren met de werkzaamheden rondom Hippe Koeien. De lockdown gaf rust en deed hen beseffen dat er mogelijk geen opvolging was voor de melkveetak. Hun dochters, 16 en 20 jaar oud, hadden geen interesse om het melkveebedrijf voort te zetten. Dus dachten ze al na over een andere invulling voor het bedrijf over een jaar of vijf, maar dat dat moment al zo snel zou komen hadden ze niet verwacht.
Stilte in de stal
In de stal is het nu oorverdovend stil. De melkrobots staan er verlaten bij. De koeien hebben in mei op drie verschillende momenten het bedrijf verlaten. ‘’Dit was wel weer zo’n besefmomentje. De koeien, de basis voor onze neventak ‘Hippe koeien’, zijn nu echt weg. Als de vrachtwagen kwam, pakte mijn vader zijn auto en reed snel weg. Ik, mijn man en twee vrienden waren erbij. Met mijn camera heb ik alle beelden vastgelegd, vooral voor mijn broer Dick, die op dat moment nog in het ziekenhuis lag. De beelden kunnen mogelijk in de toekomst bijdragen aan het verwerkingsproces voor hem. Vijf generaties hebben hier geboerd met melkkoeien; hele koefamilies zijn hier opgebouwd. Nooit meer een koe met de naam De Fuik,’’ merkt Karolien met weemoed op.
Fragment uit een Facebookpost van Karolien Hupkes op de dag dat de laatste koeien het bedrijf verlaten.
- Nooit meer de melkkoeien ophalen
- Nooit meer het gezoem van de melkrobot
- Nooit meer ’s nachts eruit voor controle of storing
- Nooit meer de wekker zetten om ’s nachts te gaan kijken naar een koe die kalft
- Nooit meer het gekletter van het voerhek als de koeien staan te eten
- Nooit meer alle mooie verhalen over onze koeien
- Nooit meer FrieslandCampina op het erf die de melk ophaalt
- Nooit meer gemopper omdat de auto in de weg staat als de melkwagen melk komt halen
- Nooit meer melken, voeren, zorgen (maken) voor de melkkoeien
- Nooit meer samenwerken met al die fijne mensen waar we al generaties mee samenwerken, veehandelaar, dierenartsen, voerleverancier, fokkerij, melkwinning en meer
- Nooit meer even door de stal lopen en gewoon genieten van die prachtige mooie dieren, die allemaal hier geboren zijn en waarvan de moeders en oma’s ook bij ons geboren zijn al 5 generaties lang
- Nooit meer kunnen zeggen wij hebben een melkveebedrijf
- Nooit meer een koe met de naam De Fuik….
Beslissing levert nieuwe besefmomentjes op
Hoewel de beslissing sneller kwam dan verwacht, was het wel een weloverwogen keuze. ‘’Verstandelijk is het allemaal goed te beredeneren, maar onverwachts kan ik zomaar overvallen worden door mijn gevoel.’’ Karolien ervaart meerdere besefmomenten, zoals tijdens een voorstelronde in een overleg. ‘’Ik stelde mij altijd voor als ondernemer met een melkveebedrijf. Dat valt dan opeens weg. Uiteindelijk heb ik verteld dat ik een stoppende melkveehouder ben en me aan het oriënteren ben op de toekomst.’’ Ook tijdens het fietsen, toen de melkwagen van FrieslandCampina hen inhaalde, besefte ze dat ze nooit meer melk zou leveren aan deze fabriek. “In het verleden riep iemand dan voor de grap: Hi Karolien, dat is je sponsor. Dat maakt het heel definitief.”
‘Het feit dat FrieslandCampina nooit meer melk op komt halen, is zo’n besefmomentje.’
Iedereen gaat op zijn eigen manier om met deze veranderingen. Karolien en haar vader praten er veel over, terwijl Dick en hun moeder meer binnenvetters zijn. Ook binnen het gezin proberen ze hierover in gesprek te blijven, hoewel het allemaal nog heel vers is.
Balans tussen werk en ontspanning
Het stoppen brengt veel regelwerk met zich mee, maar ze proberen ruimte te maken voor ontspanning op zijn tijd. “Onze jongste dochter moest examen doen in deze moeilijke periode, waarin wij afscheid moesten nemen van de koeien en ernstige zorgen hadden om de gezondheid van mijn broer en haar oom. Dat had veel impact op haar, en het was dan ook een ontlading dat ze geslaagd was. Een familiebedrijf brengt veel verantwoordelijkheid met zich mee, waarbij privé en zakelijk vaak door elkaar lopen en alle leden van het gezin ermee te maken krijgen. Dat geldt zeker ook voor onze dochters. We spreken onze onzekerheden en zorgen wel naar elkaar uit, maar er moet ook ruimte zijn voor leuke dingen. Zo ben ik met mijn dochter Rosalie naar het laatste concert van Guus Meeuwis geweest. Het was een fantastische avond, en zo’n dag geeft je nieuwe energie.’’ Toch ziet ze het nu niet zitten om op vakantie naar het buitenland te gaan, omdat ze deze zomer graag in de buurt van haar ouders en broer blijft. ‘’We gaan wel een weekje naar zee, want ik vind het belangrijk om aandacht te hebben voor ons gezin en zo even afstand te nemen van alles.’’
Tip: Beëindig zakelijke relaties altijd goed
Een belangrijke tip die Karolien Hupkes mee wil geven aan iedereen die werkzaam is in de agrarische sector en regelmatig bij ondernemers over de vloer komt: “Neem goed afscheid van je klanten. Stoppen is een onderdeel van je ondernemerschap. Heb aandacht voor de stoppende boer(in) en zijn gezin. Ga langs met een bosje bloemen of een doosje bonbons. Dat wordt zo ontzettend gewaardeerd. Zo’n laatste presentje of een goed gesprek is toch de laatste herinnering die jij als ondernemer bewaart. Dat is zo waardevol. Een goed afscheid betekent vaak ook een goed nieuw begin. Soms komt het voor dat je wegen elkaar weer kruisen. Door het zakelijke deel goed af te sluiten, kun in de toekomst makkelijker samen verder.”
‘Tip aan alle erfbetreders: Neem goed afscheid van je klanten. Heb aandacht voor de stoppende boer(in) en gezin.’
Stip op de horizon
Wat ze verder gaan doen met de stallen en de grond is nog niet duidelijk. Voor dit seizoen hebben ze de grond deels verhuurd en gras op stam verkocht. De komende periode gaan ze verder nadenken over hoe ze aan de ondernemingen ‘De Fuik’ en ‘Hippe Koeien’ een nieuwe invulling gaan geven. Maar op dit moment staat de gezondheid van mijn broer Dick voorop. Deze tijd en rust kunnen ze nu pakken en geeft ze ook de gelegenheid om de beëindiging van de melkveetak te verwerken. Ondertussen heeft Karolien mensen om zich heen verzameld waarmee ze kan sparren en nadenken over de toekomst. Alleen het feit dat ze kan gaan praten geeft haar rust. ‘’De stip op de horizon is er nog niet, maar als we weer in een rustiger vaarwater zitten ben ik ervan overtuigd dat we weer een nieuwe invulling kunnen geven aan ons bedrijf. We hebben een eerste stap gezet met het initiatief Ode aan de Os.”
Denk je na over stoppen of heb je andere vragen waarmee je worstelt. Neem gerust contact op met de medewerkers van TABOER. Zij spreken jouw taal en helpen je graag verder.