Vanaf 2019 zit het melkveebedrijf met 75 koeien en bijbehorend jongvee volledig op slot. ‘’Wij zijn één van de vele PAS-melders, waar op dit moment geen oplossing voor is. Geen bank die ons nog wil financieren,’’ merkt melkveehoudster Dianne* op. Met een jonge opvolgster in huis is het meer dan frustrerend om niet samen te kunnen bouwen aan een toekomst.
Dit voorjaar zijn er 29 PAS-melders in de provincie Groningen legaal geworden na een uitspraak van de Raad van State. Deze bedrijven hebben geen natuurbeschermingswetvergunning meer nodig voor hun activiteiten, omdat de bedrijven op meer dan 25 kilometer verwijderd liggen van beschermde natuurgebieden. Dit is slechts een druppel op een gloeiende plaat. In Groningen, de provincie, waar geen piekbelasters aangewezen zijn, zitten nog veel boeren in onzekerheid, omdat ze PAS-melder zijn. Eén van die bedrijven is het melkveebedrijf van Dianne*, haar man Jan* en hun dochter Anouk* (24). Dianne wil haar verhaal alleen anoniem met ons delen. ‘’We weten niet wat de toekomst ons gaat brengen, maar één ding is zeker dat hun dochter het bedrijf wil voortzetten. Zij is jong en zit vol plannen, maar we zitten hier al drie jaar volledig op slot.’’
PAS-melder
Te goeder trouw hebben deze ondernemers het advies van de toenmalige Gedeputeerde Staghouwer opgevolgd. Een ondernemer kon vanaf 2015 onder het Programma Aanpak Stikstof (PAS) volstaan met een melding van de berekende stikstofbelasting op kwetsbare natuur. “We waren dus vrijgesteld van een NB-vergunning en konden volstaan met een melding onder de Wet natuurbescherming (Wnb). Dat is zeker alweer zo’n 10 jaar geleden. We kunnen op basis van deze melding op deze locatie 75 melkkoeien met bijbehorend jongvee houden. We beschikken over ruim 40 hectare land, waarop gedeeltelijk ‘verplichte’ pakketten liggen voor agrarisch natuurbeheer. Daarnaast pachten we nog eens ruim 10 hectare van een terrein beherende instantie. Een prima gezinsbedrijf, maar door het toetreden van onze dochter in de maatschap willen we graag vooruit en nieuwe plannen maken. Dat lukt gewoonweg niet als PAS-melder. Sinds de uitspraak van de rechter in 2019 zijn er totaal geen ontwikkelingsmogelijkheden meer en is het maar de vraag of en hoe onze bedrijfsvoering gelegaliseerd gaat worden,’’ merkt Dianne op. Het is alweer ruim twee jaar geleden dat ze een waslijst met vragen hebben moeten invullen als PAS-melder bij RVO. Tot op de dag van vandaag hebben zij er niets meer van gehoord. ‘’Het is en blijft onduidelijk voor ons,’’ voegt ze eraan toe. ‘’Dat maakt je soms onzeker, waardoor je niet goed meer weet wat je moet en kan doen hier. We zitten ook nog eens op een locatie waar heel veel andere zaken spelen. Naast dat we PAS-melder zijn, hebben we ook te maken met verschillende opgaven op het gebied van water, natuur en klimaat. Ook deze thema’s gaan veel impact hebben op onze bedrijfsvoering.’’
Opeenstapeling van functies
‘’Mijn ouders zijn hier begonnen met een melkveebedrijf met 23 koeien en 17 hectare land. Met mijn man heb ik het bedrijf overgenomen in 1991. Langzaamaan hebben we het bedrijf uitgebouwd met vee en land tot onze huidige omvang. Altijd bereidwillig geweest. Zo hebben we meegedaan aan een vrijwillige kavelruil. Onze nieuwe toegewezen gronden werden later aangemerkt als waterberging. Dat betekende dat er beperkingen op onze gronden kwamen te liggen in de vorm van agrarisch natuurbeheer. We hadden geen keuze en moesten onder het mom van ‘algemeen belang’ in stemmen met deze nieuwe natuur op en rond onze percelen.’’ Het was extra frustrerend, omdat zij door vrijwillige kavelruil deze grond hadden verkregen. ‘’Zeker toen er op een dag een bordje bij onze toegangsweg naar ons perceel stond: ‘Verboden toegang, kwetsbaar natuurgebied’, liep de emmer over. Je bent boos, gefrustreerd en diep teleurgesteld in de gang van zaken. Je hebt mappen vol met correspondentie. Ontzettend veel tijd en energie gestoken in een zaak. Op een gegeven moment weet je niet meer hoe je hiertegen kunt vechten. Uiteindelijk heb ik een hele boze, maar wel een nette mail gestuurd naar de uitvoerende instantie. Dat lucht voor dat moment even op, maar uiteindelijk moesten wij als ondernemers wel weer dealen met de ontstane situatie.’’
‘’Zeker toen er op een dag een bordje bij onze toegangsweg naar ons perceel stond: ‘Verboden toegang, kwetsbaar natuurgebied’, liep de emmer over.”
Naast de waterberging zijn er nu weer plannen voor een waterwingebied in deze regio. Ook dat betekent weer dat zij op den duur extra maatregelen moeten gaan treffen om de waterkwaliteit te kunnen waarborgen. ‘’Maatregelen die vaak extra geld kosten en zorgen voor nog meer beperkingen binnen onze bedrijfsvoering. We liggen ook nog eens naast een Natura2000 gebied. Ondanks dat Groningen geen piekbelasters kent, drukt het wel een stempel op ons bedrijf en leidt het in toekomst mogelijk tot beperkingen.’’
Geen financiering meer mogelijk
“Er zijn zoveel onzekerheden binnen onze bedrijfsvoering, dat je gewoonweg zelf geen keuzes meer durft te maken, maar de keuzes worden vaak van buitenaf voor ons gemaakt,’’ zegt Dianne. Dit maakt het extra lastig om het bedrijf over te dragen aan hun dochter, waarmee ze in maatschap zitten. Plannen genoeg, maar vaak is er geld voor nodig om deze te financieren. ‘’Zo krijgen we geen geld van de bank om bedrijfsverbeteringen toe te passen, omdat we PAS-melder zijn. Er lag al jaren een plan om de stal uit te breiden. Uiteindelijk hebben we met eigen kapitaal en arbeid in etappes de stal uitgebreid tot 140 boxen. Qua stalomvang zijn we zeker klaar voor de toekomst, maar of deze stal vol komt met dieren blijft onzeker.’’
De bank is wel akkoord gegaan met de aankoop van grond en hebben dit wel gedeeltelijk durven te financieren. Hierdoor zijn ze extensiever, of wel natuurinclusiever gaan boeren Iets wat past of beter gezegd, wenselijk is, in deze regio.
“We moeten constant anticiperen op nieuw beleid en regelgeving, zonder dat het ons als boeren enig perspectief biedt. Dat werkt heel frustrerend. Hier wordt regelmatig over gemopperd aan de keukentafel, maar gelukkig zijn we positief ingesteld. Het zal wel fijn zijn als we op korte termijn meer duidelijkheid krijgen. Dat geeft niet alleen ons rust, maar ook heel veel andere ondernemers die in dezelfde situatie zitten. Het begint voor ons met een oplossing voor onze PAS-melding.’’
*De namen van deze ondernemers zijn gefingeerd
Maak je je zorgen over de toekomst van jouw bedrijf en zie je het even niet meer zitten? Praat erover met mensen in je directe omgeving of neem contact op met TABOER.