Heidi over de PAS-problematiek: ‘Het voelde alsof je illegaal boerde’

Het verhaal van Heidi Broertjes in Steenbergen. Een Drentse PAS-melder die inmiddels beschikt over een geldige natuurvergunning en deelnam aan de Drentse pilot. Hoewel het melkveebedrijf nu legaal opereert, lopen de juridische procedures nog door. Een ervaringsverhaal uit een dossier ‘PAS-melders’ dat al jarenlang onder hoogspanning staat.

“In principe boeren we op dit moment legaal,” zegt Heidi Broertjes (43). Ze zegt het rustig en opgewekt, maar achter die woorden gaat een lange weg met juridische procedures schuil. Samen met haar man Marcel (48) runt ze een melkveebedrijf in Steenbergen, Drenthe. Vijf jaar geleden verhuisden ze hierheen met hun 4 vier kinderen, vol plannen en energie.
Na een bedrijf met 350 koeien in de Flevopolder en een korte tussenstop in Duitsland, waren ze enthousiast over hun nieuwe plek hier in Drenthe. Dicht bij het dorp en midden in een toeristisch gebied. Ze zagen volop kansen. “Het bedrijf had potentie, precies wat we wilden. Naast de melkveetak met 180 melkkoeien zagen we hier mogelijkheden voor verbreding. Iets waar ik al jaren van droomde,’’ vertelt Heidi met een stralend gezicht. Ze vertelt over hun boerderijwinkel, de melktap, het rustpunt en de vele klassen die langskomen voor boerderijeducatie.

Bij aankoop wisten ze dat er een PAS-melding op het bedrijf zat. “Maar destijds was dat geen probleem. We dachten: dat komt goed. Veel ondernemers zaten in dezelfde situatie.”

Wanneer regelgeving zwaar op je bord ligt

In Drenthe zijn ongeveer 120 PAS-melders, al blijven exacte aantallen lastig vast te stellen. Zeven van hen doen mee aan een pilot van de provincie, waaronder het bedrijf van Heidi en Marcel. “Toen we hier vijf jaar geleden neerstreken, zijn we meteen aan de slag gegaan met het milieuvergunningstraject,’’ vertelt Heidi.

”Samen erover praten helpt. Daarna kan ik het weer parkeren en verdergaan met de dingen die energie geven.’’

De problemen begonnen toen MOB druk zette op de provincie. Eerst werden ongeveer vijftig bedrijven aangemerkt voor handhaving, omdat de feitelijke situatie volgens MOB niet meer zou kloppen met de PAS-melding. De provincie maakte bezwaar.
“De provincie heeft ons iedere keer verdedigd. Ze hebben zich verzet tegen handhaving, omdat er zicht was op legalisatie via vergunningverlening. Daarvoor moest een passende beoordeling worden gemaakt, en dat kost veel tijd.”
Toen de zaak begin 2024 voor de rechtbank Groningen kwam, was de passende beoordeling nog niet afgerond. De rechtbank gaf MOB op veel punten gelijk. Drenthe ging daarop in beroep; de zaak ligt nu bij de Hoge Raad.

Passende beoordeling en vergunning

Voor de zomer van 2024 werd de passende beoordeling afgerond. Daarna werd het ingediende bezwaar afgewezen en verleende de provincie in juli 2024 natuurvergunningen aan de zeven betrokken bedrijven.
“Wij beschikken nu dus over een geldige natuurvergunning,” zegt Heidi. “Dat versterkt ook de positie van de provincie in het hoger beroep.”
Tegen deze vergunningverlening is opnieuw bezwaar gemaakt door een partij. Dit loopt nu bij de rechtbank Groningen. “Hoelang het totaal duurt weten we niet. Misschien nog vijf jaar voordat alles definitief is. Maar tot die tijd hebben wij een vergunning en gaan we gewoon door.”

Ervaringen delen

Nu ze over een geldige vergunning beschikken, durft Heidi haar verhaal te doen. Ze is één van de weinigen die dat op dit moment durft. Veel PAS-melders zijn boos en verdrietig over de uitzichtloze situatie waarin ze terecht zijn gekomen. Ook Heidi heeft die periode gekend. “Het voelde op een gegeven moment alsof je illegaal bezig was. Dat je elk moment terug zou moeten naar de helft van je veestapel. Die onzekerheid maakt het lastig. Gelukkig is Marcel erg nuchter. Ik vind het vaak moeilijker om dingen los te laten. Samen erover praten helpt, daarna kan ik het weer parkeren en doorgaan met de dingen die energie geven.’’

Relativeren en steun zoeken

Heidi benadrukt dat relativeren belangrijk is: je kunt er als ondernemer zelf niets aan doen en je staat er niet alleen voor. De aantallen laten dat zien. In Nederland zijn er enkele duizenden PAS-melders, waarvan ruim 2.500 zich officieel hebben aangemeld voor legalisatie.

‘Accepteren dat bepaalde dingen buiten je invloed liggen is lastig, maar geeft uiteindelijk rust.’

“Het helpt echt om te praten met collega-boeren, vrienden of een coach,’’ vertelt ze. “Je merkt dat je niet de enige bent in zo’n situatie.’’
Ze is blij dat ze in Drenthe woont. “De provincie communiceert duidelijk dat ze PAS-melders willen ondersteunen. Als deelnemers aan de pilot worden we goed op de hoogte gehouden. Dat geeft vertrouwen. Elders gaat dat anders: ik sprak laatst een onderneemster in Overijssel die een dwangsom kreeg en daarna nooit meer iets hoorde.”

Vooruitkijken en doen wat wel kan

Ondertussen hebben Heidi en Marcel een positieve manier gevonden om vooruit te gaan. “Stilstaan is voor ons geen optie. Uitbreiding in de melkveetak kan niet, maar we richten ons op verbreding. De boerderijwinkel loopt prima en ik vind het geweldig om kinderen uit te leggen waar de melk vandaan komt. Dat geeft energie. En soms neem ik even afstand door schoolactiviteiten voor onze kinderen te helpen organiseren.’’

“Accepteren dat bepaalde dingen buiten je invloed liggen is lastig, maar geeft uiteindelijk rust. Je doet wat je kunt, en de rest ligt bij de overheid,” merkt Heidi op.
Ondanks alles voelt Steenbergen als thuis. Ze zijn blij met de vergunning, maar echte rust komt pas als alle procedures zijn afgerond. Wat Heidi het liefst wil? “Duidelijkheid. Voor ons, maar ook voor alle andere PAS-melders.’’

---

Ben je PAS-melder of maak je je zorgen over de toekomst van je bedrijf en zie je het even niet meer zitten? Praat erover met mensen in je directe omgeving of neem contact op met TABOER. Samen kijken we wat jouw steun en perspectief kan bieden.