Met een aantal weken hopen Maaike en Joël Kuipers de trotse eigenaren van de biologische boerderij Groot Beimerhof in Ellecom te worden. Na 10 jaar studeren en wonen in de stad Nijmegen, keerden ze in 2018 terug naar de boerderij van Maaikes ouders. Ondanks alle onrust en onduidelijk in de sector en in het gebied, ziet Maaike zeker kansen om op deze locatie hun ingeslagen weg te vervolgen.
Het is een sombere dag, met grauwe luchten en de kille regen die tegen de ramen van de oude monumentale boerderij kletter, zit Maaike in de keuken aardappelen te schillen voor de boerenkool. De boerderij, al vier generaties lang in hun familie, is ooit begonnen door Maaikes voorouders met slechts een paar koeien, varkens en schapen. Samen met haar man Joël runt ze nu een biologisch melkveebedrijf met 120 melkkoeien en jongvee in de Beimerwaard. De taakverdeling tussen hen is helder. Joël melkt ’s ochtends terwijl Maaike de kinderen naar school brengt, en ’s avonds wisselen ze van rol. Joël richt zich voornamelijk op het landwerk en het voeren van de koeien, terwijl Maaike zich bezighoudt met diergezondheid/management en de administratie. Bijna elke dag komt Maaikes vader ook helpen. “Het werk op de boerderij en binnen het gezin doen we echt samen en we kunnen elkaar ook bijna overal vervangen,” merkt Maaike op. Het is opmerkelijk dat ze beiden psychologie hebben gestudeerd en Joël ook werkzaam was binnen dit vakgebied, terwijl Maaike vooral in de financiële sector werkte.
“De overname is uiteindelijk gelukt, maar het betekent wel dat we als jonge ondernemers de komende jaren weinig financiële ruimte hebben voor innovaties en experimenten op ons bedrijf.’’
Maaike Kuipers
Gewoon aan de slag
Zonder enige agrarische opleiding zijn ze dit avontuur aangegaan. Ze hebben beiden namelijk psychologie gestudeerd. Maaike is natuurlijk wel opgegroeid op dit melkveebedrijf en had tot haar 18e jaar altijd meegeholpen op het bedrijf. Na haar studie heeft ze in de agrarische sector gewerkt. “We hadden 10 jaar in Nijmegen gewoond en geleefd. Hier merkten we dat mensen over het algemeen meer afstand hebben tot de landbouw en meer kritische vragen stellen. We hebben dan ook goed nagedacht over waarom en hoe we het bedrijf willen voortzetten. Daarnaast ligt ons bedrijf al in een Natura2000-gebied, wat in de toekomst zeker meer beperkingen met zich mee zal brengen. In verdere schaalvergroting zagen we geen heil. Mijn vader had al een extensieve bedrijfsvoering en kwam met het idee om eens te kijken naar biologisch. Hij zag dit ook als een mooie uitdaging voor ons. Met deze kennis keerden ze terug naar de Beimerwaard. “Joël was altijd al erg geïnteresseerd in de natuur en kent elke (boerenland)vogel en plantje bij naam. Voor mij was dat anders. Ik was opgegroeid op een gangbaar melkveebedrijf in de uiterwaarden. Zoals mijn vader zo mooi zegt: ‘Iedere generatie heeft een nieuwe uitdaging nodig’. Voor ons lag de uitdaging in de omschakeling naar biologische landbouw. Onze filosofie is het streven naar een zo gesloten mogelijke kringloop, met aandacht voor bodemgezondheid, biodiversiteit en economie.’’
Biologisch een logische stap
Biologisch boeren was voor Maaike en Joël een logische stap. ‘’Het past zowel bij ons als ondernemers, als binnen onze huidige bedrijfsvoering,’’ merkt Maaike. Ze hadden het geluk dat de buurman stopte met melken. Ze konden zijn land ook gaan gebruiken, wat betekent dat ze nu iets meer 100 hectare land tot hun beschikking hebben, waarvan 35 hectare in eigendom is. Met een productie van de rond 6500 kilogram melk per koe per jaar, boeren ze extensief. Het aanbod van die extra grond op dat moment heeft het voor hen mogelijk gemaakt om deze stap te zetten.
Maaike gelooft dat biologisch boeren perspectief biedt voor de toekomst op deze locatie. ‘’De hoogte van de melkprijs speelt een belangrijk rol in ons inkomen. Wij zijn van mening dat de biologische melkprijs altijd hoog en redelijk stabiel is. Bovendien vind ik het een mooie gedachte dat we melk produceren voor het binnenland en niet voor de wereldmarkt,’’ gaat Maaike verder.
Plannen en uitdagingen
”Zoals mijn vader zo mooi zegt: ‘Iedere generatie heeft een nieuwe uitdaging nodig’. Voor ons lag de uitdaging in de omschakeling naar biologische landbouw.”
Op de vraag of de omschakeling naar biologisch mede tot stand is gekomen door de vele plannen die er liggen in het HBFO-plangebied, geeft Maaike een duidelijk nee als antwoord. “We hebben voor deze manier van ondernemen gekozen omdat wij daar persoonlijk het meeste plezier uithalen,’’ legt ze uit. Ze erkent echter wel dat de uiterwaarden, waaronder de Havikerwaard, Beimerwaard, Fraterwaard en Olburgerwaard, zijn aangemerkt als Natura-2000 gebieden, wat beperkingen kan opleveren voor hun bedrijfsvoering.
Hoewel het gebiedsproces frustrerend kan zijn en al enige jaren speelt, probeert Maaike zich er zo min mogelijk door te laten beïnvloeden. “Het vertrouwen in de overheid is niet zo groot,” merkt ze op. Ze heeft geleerd dat men pas op een regeling kan bouwen als deze officieel is gepubliceerd in de Staatscourant. Telkens worden er nieuwe plannen gepresenteerd, zonder voorafgaande afstemming met de grondeigenaren. Deelname aan deze processen vergt veel tijd en energie van ondernemers in het gebied, maar Maaike heeft geleerd om het los te laten.
Hoewel dit bedrijf waarschijnlijk onder de piekbelasters valt, heeft Maaike ervoor gekozen om de bijbehorende tool niet bewust in te vullen. Ze ziet dit als een kans voor veel boeren om deel te nemen aan de stoppersregeling. “Ik zie het maar als een mogelijkheid om veel boeren de kans te geven om deel te nemen aan de bijbehorende stoppersregeling,” zegt Maaike. Het is een mooi voorbeeld van omdenken.
Overname op pauze
Deze jonge ondernemers zijn op dit moment positief gestemd. De plannenmakerijen in het gebied laten ze maar even voor wat het is en richten zich op de dingen waar ze energie van krijgen. Zo zijn Maaike en Joël tevreden dat de overname nu echt afgerond kan worden. ‘’Het was nog wel een hele puzzel om een financiering te krijgen. De Rabobank had de stelregel om bedrijven nabij een Natura2000-gebied niet te financieren. Voor ons voelde dat erg dubbel, omdat we zelf het gevoel hadden dat we keuzes hadden gemaakt, die prima passen binnen een duurzaam beleid,’’ legt Maaike uit. In een onduidelijke fase met betrekking tot de doelen in het gebiedsproces hebben ze de overnameplannen vorig jaar een paar maanden in de ijskast gezet. “In die periode was het niet duidelijk wat voor effect de doelen zouden hebben op ons bedrijf. Na een paar maanden konden we er weer met een frisse blik naar kijken en hadden we de plannen nogmaals doorgerekend. Uiteindelijk is het gelukt, maar het betekent wel dat we als jonge ondernemers de komende jaren flink aan de bak moeten en weinig ruimte hebben voor innovaties en experimenten op ons bedrijf.’’
Plezier in ondernemen
‘’Als ondernemers streven we ernaar om dit biologische bedrijf op deze locatie toekomstperspectief te bieden.”
“Ondanks de uitdagingen en financiële druk die we momenteel ervaren na de bedrijfsovername, blijft het plezier in het ondernemen onze belangrijkste drijfveer. Het vrije leven op de boerderij, dicht bij de natuur, geeft ons veel voldoening. We koesteren de momenten waarop we een zeearend zien en genieten extra van het werken op het land tijdens ons vriendenweekend. Hoewel er veel claims zijn in ons gebied met betrekking tot water, klimaat, natuur en landschap, proberen we hier zoveel mogelijk rekening mee te houden binnen onze bedrijfsvoering. Zo passen we bijvoorbeeld kruidenrijk grasland toe, telen eiwit van eigen land en sturen op ureum. Het zou mooi zijn als er daadwerkelijk compensatie komt voor deze maatregelen.’’ Maaikes hoop is nu gevestigd op de extensiveringsregeling van LNV die mogelijk uitkomst biedt in haar situatie. Zo’n hectare vergoeding over een langere periode komt als geroepen en kan mogelijk de gewenste financiële ruimte bieden. Of het uitkomst biedt is nog onduidelijk, maar ze gaat zich er zeker in verdiepen.
‘’Als ondernemers streven we ernaar om dit biologische bedrijf op deze locatie toekomstperspectief te bieden. We hopen dat niet alleen voor ons bedrijf, maar hopen dat elke agrarische ondernemer in dit gebied de mogelijkheid krijgt om zich te ontwikkelen op een manier die bij het gebied, de locatie en de ondernemer past,’’ geeft Maaike tot slot als boodschap mee.
Ben je piekbelaster en/ of maak je je zorgen over de toekomst van jouw bedrijf en zie je het even niet meer zitten? Praat erover met mensen in je directe omgeving of neem contact op met TABOER.