Stoppen: voor elke ondernemer de meest ingrijpende beslissing

Tien tips en adviezen rondom bedrijfsbeëindiging zijn volgens Adri van de Plas, sociaal adviseur, samen te vatten in één woord: PRATEN en dat keer 10. Volgens hem is zo’n ingrijpend besluit voor iedereen anders. Dit geldt voor zowel de dierlijke als plantaardige sectoren. Een eenduidig advies kan hij niet geven, maar hij is wel een grote voorstander om naast het rouwproces rondom het stoppen, ook ruimte te maken om te dromen over de toekomst. “Een toekomstperspectief geeft vaak al een stuk rust,’’ aldus Adri.

Begin juni 2024 presenteerde RVO het aantal veehouders dat zich heeft opgegeven voor deelname aan de landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) en Lbv-plus. In totaal zijn er tot nu toe 1422 aanvragen ingediend. Een groot deel van de aanvragen is toegekend, wat betekent dat deze veehouders daadwerkelijk aan de slag gaan met het letterlijk en figuurlijk afbreken van hun bedrijf. Wat voor impact heeft dat op zo’n ondernemer en zijn gezin?

Voldoende geld beschikbaar om aanvragen te honoreren

Adri van de Plas zit al jaren bij stoppende ondernemers aan de keukentafel in Midden- en Oost-Brabant. Hij werkt drie dagen in de week als sociaal adviseur bij ZLTO, waarbij zijn focus ligt op de mens achter de onderneming. Van huis uit is hij technisch adviseur, maar hij heeft zich door de jaren heen steeds meer gespecialiseerd in de zachte kant van het ondernemerschap, zoals hij dat zelf zo mooi benoemt. In 2019 heeft hij veel varkenshouders bijgestaan die deelnamen aan de saneringsregeling varkenshouderij. “Het grote verschil tussen deze regeling en de huidige regelingen is dat deze alleen gericht was op de varkenshouderij en dat er in eerste instantie niet voldoende middelen waren. Gelukkig werd dat later aangevuld. Nu is er voor iedereen die zich aanmeldt voor de regeling voldoende geld beschikbaar bij RVO om aan alle aanvragen te voldoen.”

Ingrijpende beslissing

‘Beslissen over het beëindigen van jouw bedrijf betekent vaak dat je het levenswerk beëindigd. Dat maakt het vaak lastig om tot zo’n besluit te komen.’

Adri van de Plas, sociaal adviseur

Stoppen is de meest ingrijpende beslissing die je als ondernemer kunt nemen. “Je kunt maar één keer je bedrijf beëindigen dat al jaren in de familie is geweest,” zegt Adri. “Beslissen over het beëindigen van jouw bedrijf betekent vaak dat je het levenswerk beëindigd. Dat maakt het vaak lastig om tot zo’n besluit te komen.’’ In de praktijk komt hij dan ook uiteenlopende redenen tegen waarom een ondernemer stopt. “Elke ondernemer heeft zijn eigen argumentatie. De één kent fysieke gezondheidsproblemen, een ander ziet financieel geen uitweg meer, weer een ander voelt een constante maatschappelijke druk en vraagt zich af waarom hij/zij überhaupt nog boer is. “Vaak zie ik ook dat de partner een belangrijke rol speelt in het besluit om te stoppen. Veel partners zijn het dag en nacht werken beu. Ze zien hun partner met de dag ongelukkiger worden en houden hen een spiegel voor. Dit is vaak het laatste zetje om de stap te nemen.’’ Ook valt het hem op dat de toenemende regeldruk en onzekerheid over de toekomst mentaal veel doet met ondernemers en voor sommigen ook één van de redenen is om te stoppen.  

Melden is de eerste stap

Voor veel boeren is de eerste stap om zich aan te melden vaak het moeilijkst. Samen met hun gezin hebben ze uiteindelijk besloten te stoppen en deel te nemen aan een beëindigingsregeling. Dit besluit nemen ze meestal met hun verstand, terwijl hun gevoel vaak anders aangeeft. In dit stadium praten ze er liever niet over met anderen of hun collega’s. Soms vertrouwen ze een adviseur, maar de meeste boeren worstelen hier alleen mee en delen niet graag gevoelens en gedachten. “Ze zijn vaak bang voor de mening of het oordeel van mensen om hen heen. Het gebeurt weleens dat een stoppende boer in deze fase meteen een makelaar of buurman op de stoep heeft staan, die interesse heeft in de grond of gebouwen. Daar zitten ze op dat moment echt niet op te wachten en houden hun besluit dan ook vaak voor zich.’’

‘Boeren en tuinders zijn vaak trots op het feit dat ze boer zijn. Hun beroep is hun leven. Als je stopt valt niet alleen je werk weg, maar som ook een deel van wie je bent.’

Adri van de Plas

Praten, praten en nog eens praten

Boer zijn is een eenzaam beroep. Er wordt hard gewerkt en weinig gepraat. Toch is praten volgens Adri van de Plas heel belangrijk. Deel je gedachten en zorgen met iemand. Stoppen met je bedrijf betekent dat je afscheid neemt van jouw werk, jouw dieren en jouw manier van leven. “Veel boeren zeggen trots dat ze melkveehouder, varkenshouder, pluimveehouder, akkerbouwer of tuinder zijn. Hun beroep is eigenlijk hun leven. Als je bijvoorbeeld stopt als melkveehouder, mis je niet alleen je dagelijkse werk en je koeien, maar soms ook een deel van wie je bent. Een deel van je sociaal agrarisch netwerk valt weg. Je gaat door een rouwproces, waarvoor je de tijd moet nemen om alle stappen te doorlopen.’’

Adri van de Plas is een grote voorstander om ook naast dit proces ruimte te maken voor toekomstplanning. Wie ben ik zonder mijn bedrijf? Wat wil ik doen? Waar krijg ik energie van? “Vragen die jou als ondernemer helpen om toekomstperspectief te ontwikkelen. Toekomstperspectief werkt helend en geeft veel mensen energie. Zo voorkom je dat je in een zwart gat valt,” is de ervaring van Adri.

Stoppen is maatwerk

Eén passend advies is er volgens Adri niet. Elke persoon, gezinssituatie en bedrijfssituatie is anders en vraagt om een specifieke aanpak. “Het is natuurlijk fantastisch dat er nu een telefoonlijn is zoals TABOER. Ondernemers of gezinsleden die niet weten wat ze moeten doen en vastlopen, kunnen altijd bellen en hun verhaal doen aan medewerkers die de taal van de boeren en tuinders spreken. Deze mensen kunnen de ondernemers helpen om vervolgstappen te zetten. Ze geven advies en verwijzen door naar de juiste persoon of instantie. De één heeft behoefte aan fiscale hulp en een ander heeft meer baat bij een agrocoach, pastoraal medewerker of een jobcoach. ‘’Het belangrijkste is, blijf erover praten,’’ benadrukt Adri nogmaals.

---

Denk je na over stoppen of heb je andere vragen waarmee je worstelt. Neem gerust contact op met de medewerkers van TABOER. Zij spreken jouw taal en helpen je graag verder.