Een samenwerking die je eigenlijk geen samenwerking kunt noemen, dat was de maatschap tussen Frank, zijn oom en nichtje. Een maatschap die na bijna 8 jaar is ontbonden en heeft geleid tot heel veel verdriet, frustratie en onbegrip. Annelies, de vrouw van Frank, stond aan de zijlijn en greep in door naar haar eigen gevoel te luisteren en te handelen op intuïtie. Ze vindt het belangrijk haar verhaal te vertellen, zodat collega’s ervan kunnen leren en op tijd hulp durven te vragen.
Een beetje onwennig zitten we tegenover elkaar. Annelies gaat vandaag haar verhaal anoniem vertellen. Vooraf geeft ze aan dat de emoties nog wel hoog zitten. Het is allemaal nog vers. In 2022 hebben ze uiteindelijk de verlossende handtekening gezet bij de notaris en zijn zij, Annelies en haar man Frank, helemaal zelf verantwoordelijk voor het prachtige melkveebedrijf in het midden van het land. Hier melken ze zo’n 120 melkkoeien met bijbehorend jongvee op zo’n kleine 80 hectare. ‘’Eindelijk kunnen we ons eigen plan trekken,’’ zegt Annelies. ‘’En dat doen we. Aan plannen geen gebrek.’’ Enthousiast vertelt ze over de toekomst van hun bedrijf dat haar Frank nu alleen runt en waar zij nu echt onderdeel van uitmaakt. Annelies werkt ook nog een aantal uren als projectleider buiten de deur en is daarnaast moeder van drie jonge kinderen.
Geschiedenis achter een conflict
‘’Waar zal ik eens beginnen,’’ zegt ze wat timide. Ze start haar verhaal met de geschiedenis van haar schoonfamilie. “Twee broers die gezamenlijk de boerderij runnen. Eén was langere tijd vrijgezel, terwijl mijn schoonvader al jong kinderen had. Mijn man Frank was uiteindelijk de beoogde opvolger en werkte van jongs af aan met plezier mee op de boerderij. Op latere leeftijd kreeg zijn oom een relatie en kregen ze samen een dochter Tamara. Mijn schoonvader stapte op tijd uit het bedrijf om Frank de ruimte te geven om het bedrijf voort te zetten. Zo ontstond in 2015 een maatschap tussen mijn man Frank, zijn oom en op de achtergrond zijn vrouw en zijn nichtje Tamara (destijds 18 jaar). Dit was het begin van een zeer moeilijke samenwerking, die gepaard ging met frustratie, onbegrip en heel veel verdriet.’’
“Je kon het eigenlijk geen samenwerking noemen. Tamara moest van haar ouders deelnemen aan de maatschap, maar zij had totaal geen belangstelling voor de boerderij. Ze werkte niet mee. Zijn oom had een paar vaste taken, zoals het voeren van de kalveren en een paar andere hand en spandiensten, waarvoor hij ruim betaald kreeg. De helft van de winst uit het bedrijf ging namelijk naar zijn oom en dochter Tamara, terwijl Frank dag en nacht werkte. En ik als de vrouw van Frank regelde alles rondom het gezin en het erf. Zowel de menselijke verhoudingen als de winstverdeling liepen volledig uit de pas. Frank deed er alles aan om de lieve vrede te bewaren. Hij schikte zich in de situatie. Totdat het financieel volledig uit de hand liep. Zijn oom wilde uit de maatschap stappen. Hij was immers 70-plus. Frank moest een nieuwe maatschap aangaan met zijn nichtje. En oom eiste een maandelijkse vergoeding uit het bedrijf die niet op te brengen was. We moesten naar de bank om een nieuwe financiering aan te vragen.’’
Driehoek van drama in de praktijk
De nieuwe financiering was voor Annelies de druppel. Jarenlang zag ze met lede ogen aan wat er zich afspeelde binnen de maatschap. “Ik voelde me als de vrouw van… heel erg ondergewaardeerd. Ondanks dat ik niet in maatschap zat, had ik constant het gevoel dat ik heel veel ballen in de lucht moest houden. Mijn gezin, mijn huwelijk en mijn werk. Dagelijks zag ik Frank worstelen met de situatie en vluchten in zijn werk. Ondanks dat ik telkens probeerde het gesprek te voeren met hem, lukte het mij niet om die vicieuze cirkel te doorbreken. Vanuit mijn werk had ik ervaring met de ‘Driehoek van Drama’. Ik probeerde Frank een spiegel voor te houden.”
‘Dagelijks zag ik Frank worstelen met de situatie en vluchten in zijn werk.’
Annelies
Dramadriehoek gaat uit van drie rollen, namelijk de aanklager, de redder en het slachtoffer. Frank schikte zich jaren in de rol van Redder. Hij deed er alles aan om zijn oom tot dienst te zijn, die had de rol van slachtoffer en zijn vrouw van aanklager. Er was niks goed, Frank en zijn vrouw en ouders hadden het altijd gedaan. Dit had ook te maken met het verleden, waarin zijn vader en Frank er altijd voor hebben gezorgd dat hun broer en oom zijn taken met plezier kon doen op het bedrijf. “Ik wilde zelf uit deze dramadriehoek en probeerde in de winnaarsdriehoek te komen en op verantwoordelijkheden te sturen. Daarbij leg je te taken bij wie ze horen en zoek je oplossingen, terwijl de derde partij, de oom en zijn vrouw, constant nieuwe zaken in brachten en eisen hadden en in het drama bleven hangen.”
Geen handtekening was de doorbraak
Op het moment dat Annelies tegen Frank zei: ‘Ik teken niet voor deze nieuwe financiering’, werd voor het eerst de vicieuze cirkel doorbroken. “Op dat moment voelde ik mij echt ontzettend schuldig naar Frank toe. Alles viel als een kaartenhuis in elkaar. Frank sliep niet meer en kon zijn werk niet meer doen. Zo goed als kwaad probeerde ik de taken op de boerderij over te nemen. Met het alarm van de melkrobot in mijn oor ging ik naar bed. Dat was het moment dat we zagen dat het echt niet meer ging als gezin. We hebben hulp gezocht. Via LTO Noord kwamen we in gesprek met een vrijwilliger van Zorg om Boer en Tuinder (ZOB). Dit was een eerste stap. Het was fijn om met een buitenstaander onze problemen te bespreken die diepgeworteld zijn binnen onze familie, wat het juist lastig maakt deze problemen te bespreekbaar te maken met mensen in je directe omgeving. Via ZOB zijn we in contact gekomen met een agrocoach. Nog steeds hebben we regelmatig contact met hem. De vrijwilliger van de ZOB heeft ons goed geholpen met het krijgen van overzicht in de voor ons bizarre situatie waar we als bedrijf en gezin in terecht waren gekomen. Met onze eigen accountant, adviseurs en bank zijn we om tafel gaan zitten en hebben samen gezocht naar een oplossing. Nadat ik besloten had om niet te tekenen kwamen we in een patstelling met elkaar. Dit heeft ervoor gezorgd dat alle partijen zijn gaan nadenken en praten. Zo kwam de aap uit de mouw dat Tamara helemaal niet de boerderij over wilde nemen, maar dat zij dat moest van haar ouders.’’ Deze beslissing van Tamara was de eerste stap om de maatschap te ontbinden. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een constructie, waardoor Frank en Annelies het bedrijf op deze locatie kunnen voortzetten. Dit traject was zeker niet eenvoudig een heeft heel veel bloed, zweet en tranen gekost. “We zijn blij en vinden het heel fijn dat we nog bestaansrecht hebben als melkveehouder op deze locatie,” voegt Annelies er dankbaar aan toe.
Durf hulp te vragen
Uit deze situatie heeft Annelies vooral geleerd om hulp te vragen voor jezelf of voor een ander. “Dit is niet eenvoudig. Ik zag dat het niet goed ging met Frank en heb aangegeven dat hij zelf hulp moest zoeken. De gesprekken met de agrocoach waren voor ons allebei erg verhelderend. Hoe harder ik trok en de zaak probeerde te redden, hoe stiller Frank werd. Uiteindelijk werd het duidelijk dat we samen in een patroon waren gerold, die we moesten doorbreken. En vervolgens weer een balans moesten vinden in onze nieuwe situatie. Na jaren van stress is er nu weer ruimte om vooruit te kijken en plezier te maken met onze kinderen. We hebben het moeilijk gehad, maar we zijn eruit gekomen. Het heeft ons veel zorgen opgeleverd, maar uiteindelijk ook een persoonlijke ontwikkeling in problemen oplossen en samen een team vormen met de kwaliteiten die we ieder bezitten.”
Bovendien hebben deze ondernemers de drive mee te bewegen met de ontwikkelingen in de sector. Zo zijn ze bovenmatig geïnteresseerd in natuurinclusieve landbouw, actief op het gebied van met weidevogelbeheer en hebben plannen voor een boerderijwinkel. Al deze plannen toetsen Frank en Annelies met hun adviseurs. Met deze specialisten sparren ze over hun toekomst.
Wat Frank en Annelies betreft roep je niet alleen hulp in als je (mentale) problemen hebt, maar win je ook technisch en strategisch advies in. Regelmatig even je plannen en gevoelens ventileren lucht op en geeft ruimte in je hoofd. ‘’Goede adviseurs kosten centen, maar je moet vooral kijken wat het op kan leveren. Als we niet geïnvesteerd hadden in hulp waren we niet geweest waar we nu zijn. Wat ik achteraf heb gezien is dat er niet gecommuniceerd werd en verantwoordelijkheden werden niet genomen. Als gezin of familie kun je beter preventief hulp inhuren.’’
*De namen zijn fictief. Dit verhaal is gebaseerd op een situatie uit de praktijk.
Zit je ook in lastige situatie zakelijk of privé? Maak het bespreekbaar met mensen in je omgeving of neem contact op met TABOER.